بزرگنمایی:

تبسم مهر - «مایکل المان» معتقد است آمریکا و متحدانش باید مواظب باشند که ریسک تلاش اخیر ایران برای راه اندازی موشک را بزرگ نکنند.

خبرگزاری مهر - گروه بین الملل : «مایکل المان» کارشناس برجسته حوزه دفاع موشکی به تشریح شباهت‌ها و تفاوت‌های ماهواره بر سیمرغ و موشک‌های بالستیک قاره پیما می‌پردازد و علت نظامی نبودن این اقدام را توضیح می‌دهد. این تحلیل در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک امریکا منتشر شده و ترجمه آن در ادامه می‌آید.
در حالی که ویژگی‌های فنی و کارشناسانه نشان دهنده آن است که ماهواره بر سیمرغ اهداف نظامی را دنبال نمی‌کرده است برخی سعی دارند این اقدام را بهانه ای قرار دهند تا ایران را متهم به تخطی از قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل کنند.
راه‌اندازی ماهواره توسط ایران آزمایش موشک بالستیک قاره پیما نیست
بنا بر گفته «مایکل المان»، آمریکا و متحدانش باید مواظب باشند که ریسک تلاش اخیر ایران برای راه اندازی موشک را بزرگ نکنند. او تحلیل دقیقی از تکنولوژی که این ماهواره بر آن استوار است و برنامه هایی که سیاست گذاران به جای تمرکز بر این مساله باید به آن توجه کنند را ارائه داده است.
ایران 15 ژانویه برای در مدار قرار دادن ماهواره پیام با استفاده از راکت سیمرغ تلاش کرد و شکست خورد.
نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو به خبرنگاران گفت آنچه ایران به عنوان یک ماهواره در راستای صلح معرفی می‌کند در واقع اولین گام پرتاب موشک بالستیک قاره پیما بود که خلاف توافقات بین المللی است.
پمپئونیز اظهاراتی نه چندان بهتر از او را بیان می‌دارد، او در توییتی می‌نویسد: در دفاع از جامعه بین المللی و قطعنامه 2231 شورای امنیت، ایران امروز وسیله ای را به فضا پرتاب نمود که یک بار دیگر نشان می‌دهد ایران درپی توانایی‌های موشکی پیشرفته برای تهدید اروپا و خاورمیانه است.
کاری که ایران در قالب راه اندازی ماهواره انجام داد نه تخطی از قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل و نه یک موشک قاره پیمای بالستیک بود.
برنامه فضایی ایران
علاقه ایران به پژوهش‌های فضایی به سال 1967 برمی گردد که با انقلاب اسلامی در سال 1979 فاصله زیادی دارد. پژوهش‌های جدی به منظور ساخت ماهواره بر تا سال 2000 آغاز نشد و اولین تلاش ایران برای در مدار قرار دادن ماهواره در سال 2008 بود که تلاش برای در مدار قرار دادن یک ماهواره کوچک توسط ماهواره برهای سفیر بود.
ایران در سال 2010 مدل سیمرغ را رونمایی کرد. پس ازمدتی ایران دوبار اقدام به راه اندازی سیمرغ کرد، در آوریل 2016 و پس از آن در جولای 2017 که هر دو آنها ناموفق بود. سومین اقدام برای راه اندازی آن در 15 ژانویه نیز شکست خورد. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران، محمدجواد آذری جهرمی گفت دو مرحله اول این ماموریت هوایی با موفقیت انجام شد ولی مرحله سوم سیمرغ نتوانست سرعت لازم برای در مدار قرار گرفتن ماهواره پیام را تامین کند.
سیمرغ یک راکت سه مرحله ای است. در اولین مرحله وزن 75 تن است و نیروی لازم توسط مجموعه ای از چهار موتور Nodong و چهار موتور قابل کنترل تامین می‌شد. تامین نیرو در مرحله دوم توسط موتورهایی با نیروی محرکه کم انجام شده بود که در اصل برای هدایت موشک دریاپایه اتحاد جماهیر شوروی R-7 یا SS-N-6 طراحی شده بودند و فرسوده بودند. در مرحله سوم از موتوری سوخت جامد که به تازگی توسط ایران طراحی شده بود استفاده شد که وزنی کمتر از یک تن داشت. به نظر می‌رسد این موتور جدید یا نتوانسته است از مرحله دوم جدا شده و مشتعل شود یا در زمان انجام عملیات دچار نقص فنی شده است.
تفاوت میان ماهواره‌برها و موشک‌های بالستیک قاره پیما
تکنولوژی‌ها و عناصری که در ماهواره‌برها استفاده می‌شوند از جمله در سیمرغ و موشک‌های بالستیک قاره پیما شبیه هم هستند. هر دو آنها موتورهای موشک قدرتمند، بدنه قوی و سبک، جهت یابی درست، واحدهای هدایت، ساز و کار جداسازی در مرحله لازم یا جداسازی محموله، سیستم رهیابی و دورسنجی برای پشتیبانی پیشرفت‌ها و عملیات را دارا می‌باشند. علیرغم این شباهت‌ها متهم کردن ایران و استفاده ایران از سیمرغ برای راه اندازی ماهواره‌ها به عنوان پوششی برای پنهان کردن گسترش موشک‌های بالستیک قاره پیما اشتباه است.
برای مثال محموله‌های موشک بالستیک باید بتوانند فشار ورود دوباره به زمین و بالا رفتن دمای سیستم حفاظت حرارتی-مکانیکی را تحمل کنند. ماهواره برها از جمله سیمرغ محموله هایی دارند که برای انجام عملیات در فضا می‌مانند و در نتیجه احتیاجی به تحمل چالش‌های ورود دوباره به زمین را ندارند.
ماهواره برها و موشک‌های بالستیک مسیر پرتابی دارند که به روشنی ماموریتشان را مشخص می‌سازد. ماهواره برها زمانی خوب عمل می‌کنند که از موتورهایی با نیروی محرکه کم و مدت عمل طولانی استفاده کنند در حالی که موشک‌های بالستیک قاره پیما برای داشتن حداکثر برد، ارتفاع خود را از سطح دریا به بالاترین حد ممکن می‌رسانند. این به تجهیزات پیشرفته‌تری با قدرت محرکه بالا نیاز دارد. ترتیب قرارگیری اجزا فضایی سیمرغ نشان دهنده آن است که در مرحله دوم و سوم از موتورهایی با نیروی محرکه کم استفاده شده است که با خط سیر موشک بالستیک همخوانی ندارد و برای راکتی که جهت راه اندازی ماهواره است همخوان است.
احتمالا اختلاف جزئی بین این دو سیستم در ملزومات عملیاتی آنهاست. پیش از ترک زمین به سوی فضا، ماهواره برها از جمله سیمرغ اگر نه چند هفته دست کم چند روز باید آماده شوند. اجزا و سیستم‌ها باید بیش از یک بار چک شوند. اگر مشکل فنی در زمان شمارش معکوس به وجود بیاید راه اندازی باید به بعد از حل شدن مشکل موکول شود. همچنین راه اندازی ماهواره برها باید در وضعیت جوی ایده آل انجام شود. در حالی که موشک‌های بالستیک مانند سیستم‌های نظامی دیگر باید بدون تاخیر و در هر شرایط جوی عمل کنند. لازمه‌های عملیات موشکی، برنامه‌های معتبر دقیق‌تری را می‌طلبد، از جمله برنامه تست پرواز گسترده ای جهت آمادگی پیش از جنگ و برای این منظور باید حداقل چندین بار به طور آزمایشی به کار انداخته شود.
در نهایت سیمرغ مانند دیگر ماهواره برها می‌تواند جهت راه اندازی در یک بازه زمانی طولانی در یک مکان مشخص شده و معلوم بدون ترس از آنکه توسط رقبا ممنوع شود آماده گردد. ولی موشک‌های بالستیک ممکن است توسط دشمن هدف قرار بگیرند و باید قابل حمل و پنهان شدن باشند و قابلیت آماده شدن سریع برای ممانعت از انهدام پیش از آغاز به کار را داشته باشند. اندازه کوچک و وزن کم در طراحی ماهواره برها یک مسئله جدی نیست چرا که احتیاج نیست از سکوهای قابل جا به جایی به فضا فرستاده شوند ولی در مرحله اول که سیمرغ طولی برابر 17 متر، پهنایی معادل 2.4 متر و وزنی بیش از 75 تن دارد مناسب پرتاب از سکوهای قابل جابجایی نیست و این ویژگی لازمه موشک‌های بالستیک قاره پیما است.
کار بر روی ماهواره برها به مهندسان ایرانی این فرصت را می‌دهد تا تجربیات و اطلاعاتی را گردآوری کنند که ممکن است در تلاش برای ساخت و گسترش موشک‌های بالستیک دارای برد بلند مورد استفاده قرار بگیرد ولی باید در نظر گرفت که نتایج به دست آمده کاربرد کمی در موشک‌های بالستیک دارد.
تنها بخشی از پیشرفت‌های به دست آمده در این زمینه می‌تواند در راه اندازی ماهواره برها کارایی داشته باشد. دیگر معیارها که مهمترین آنها تکنولوژی‌های بازگشت به زمین، لازمه‌های عملیاتی و تربیت نیرو است به اندازه کافی به راه اندازی سیمرغ مربوط نمی‌شوند.
اگر ایران تصمیم داشت از سیمرغ برای دستیابی به موشک هایی با برد بالا استفاده کند همچنان لازم بود مهندسان آن را از نظر پروازی تست کنند همانطور که موشک‌های بالستیک را بارها پیش از اینکه به عنوان سلاح قابل اعتماد و دقیق به حساب آیند تست می‌کنند. به این دلایل و دلایل دیگری گرایش کشورهای دیگر این بوده است که از تجربیات به دست آمده در موشک بالستیک در ماهواره‌ها استفاده کنند و نه برعکس. گذشته از آن فعالیت‌های انجام گرفته در این زمینه به طور قطع به پیشرفت موشک‌های با برد بلند نمی‌انجامد و سیمرغ نیز استثنا نیست.
تصمیم در به دست آوردن قابلیت
قطعنامه 2231 شورای امنیت که در جولای 2015 صادر شد تصدیق کننده برجام است. برخلاف برجام، قطعنامه 2231 به نیروی موشکی ایران و نقش بالقوه این کشور در رساندن سلاح‌های هسته ای به هدف هایی که در فاصله‌های طولانی قرار گرفته اند می‌پردازد. در این قطعنامه آمده است: از ایران «خواسته شده است» هیچگونه فعالیتی در رابطه با موشک هایی که برای حمل سلاح‌های هسته ایی طراحی شده اند انجام ندهد.
طبق آنچه در کتاب موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک، تحت عنوان «موارد پیش بینی نشده در آینده: برجام و برنامه‌های موشکی» آمده است قطعنامه 2231، موشک‌های ایران را نه بر اساس ویژگی‌های فنی موشک بلکه بنا به هدف آنها ممنوع می‌کند - بنا بر اینکه آیا برای حمل سلاح هسته ای در نظر گرفته شده اند یا نه.
دیگر موشک‌ها مانند شهاب یک و دو به ترتیب بر پایه انواع صادراتی (Scud-B (R-17E و (Scud-C (R-17M دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق هستند. صادرات انواع موشک‌های Scud (نوعی موشک کوتاه برد زمین به زمین) به طور ویژه برای کلاهک جنگی معمولی در نظر گرفته شده است. مدل هسته ای (Scud-B (R-17 به طور قابل ملاحظه‌ای از نظر ابعاد خارجی نسبت به مدل‌های صادراتی آن متفاوت است. موشک هایی که بر پایه موشک اسکاد ساخته شده بودند و توسط ایران از کره شمالی وارد شده بودند مشابه R-17 E بودند و در نتیجه برای مقاصد غیر هسته ای طراحی شده بودند.
در پایان موشک قیام، سجیل و گونه‌های مختلف موشک‌های قدر که به یک دماغه مخروطی شکل داری سه سر مخروطی مجهز هستند بسیار کوچکتر از آنند که دستگاه انفجار هسته ای طراحی شده توسط ایران را که در مدارک به دست آمده و ارائه شده توسط اسرائیل توصیف شده اند را در خود جای دهند، ایران می‌گوید که آنها قابلیت هسته ای ندارند.
سیمرغ همانطور که در بالا گفته شد به عنوان یک ماهواره بر طراحی شده است و نه یک موشک بالستیک در نتیجه حمل سلاح‌های هسته ای را کنار بگذارید. مطمئنا این ممکن است به راه اندازی موشک بالستیک بیانجامد ولی موشک بالستیک طراحی و ترکیب بندی دیگری می‌خواهد و گذشته از آن برای آنکه اعتبار آن در استفاده‌های نظامی تایید شود باید آزمایش‌های پروازی را با موفقیت پشت سر گذارد. به هر حال روشن است که ماهواره بر سیمرغ از متن و هدف قطعنامه 2231 شورای امنیت تخطی نکرده است.
حفظ سرمایه‌های دیپلماتیک
ایران بدون آنکه از قطعنامه‌های شورای امنیت تخطی کرده باشد به راه اندازی ماهواره ادامه می‌دهد ولی استفاده از سیمرغ خطراتی دارد. راه اندازی‌های بعدی به ایران تجربیاتی می‌دهد که به کارشناسان موشکی ایران برای تلاش‌های آتی برای توسعه ساخت موشک بالستیک قاره پیما کمک می‌کند.
هرچند تلاش‌های انجام شده به طور چشمگیری زمان و هزینه لازم برای موشک بلند برد را کاهش نمی‌دهد ولی آمریکا و متحدانش باید عدم گسترش سیاست هایی را در اولویت قرار دهند، سیاست هایی که به آن دسته از فعالیت‌های ایران مربوط می‌شود که ممکن است مستقیما به ساخت موشک‌های بلند برد بینجامد.
به طور خلاصه قدرت‌های سیاسی نباید نیروی خود را صرف اعتراض به استفاده ایران از ماهواره بر سیمرغ کنند.