بزرگنمایی:

تبسم مهر - موسس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با تاکید بر اینکه طی سال‌های گذشته درصد رشد تولیدات علمی ایران توجه جامعه علمی جهان را به خود جلب کرده است، گفت: ایران از نظر تولید علم در رتبه 16 جهان قرار دارد.

جعفر مهراد موسس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس با بیان اینکه طبق آمارهای کلاریویت انالیتیکس که در ایران بیشتر به ISI شهرت دارد، اقتصادهای نوظهور در سال 2018 میلادی برونداده‌های علمی بیشتری را تولید کرده‌اند، گفت: در این بین پاکستان و مصر از نظر درصد رشد به ترتیب با 21 درصد و 15/9 درصد در تولید مقالات پژوهشی بیشترین درصد رشد را به خود اختصاص داده‌اند.
به گفته وی، انتشارات علمی چین در حدود 15 درصد و بروندادهای پژوهشی هند، برزیل، مکزیک و جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با سال 2017 رشدی بیش از 8 درصد را تجربه کرده‌اند. کل رشد بروندادهای علمی جهان در سال 2018 میلادی با 5 درصد رشد برابر با 1/620/731 مقاله پژوهشی است که در پایگاه استنادی وب او ساینس نمایه سازی شده‌اند.
موسس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با بیان اینکه در میان اقتصادهای نوظهور 10 کشور از نظر درصد رشد در تولید و انتشار بروندادهای علمی از سال 2017 تا 2018 در صدر جدول قرار دارند، گفت: پاکستان با 21 درصد، مصر با 15/9 درصد، سرزمین اصلی چین با 15 درصد، هنگ کنگ با 12 درصد، هندوستان با 9/5 درصد، برزیل با 9 درصد، مکزیک با 9 درصد، جمهوری اسلامی ایران با 8/9 درصد، لهستان با 8 درصد و آفریقای جنوبی با 7/5 درصد در صدر جدول قرار دارند.
وی با تاکید بر اینکه طی سال‌های گذشته درصد رشد تولیدات علمی ایران توجه جامعه علمی جهان را به خود جلب کرده است، گفت: اکنون دو کشور اسلامی در منطقه یعنی پاکستان و مصر از این جهت ایران را پشت سر گذاشته اند.
مهراد ادامه داد: اینکه در سال‌های پیش رو این روند ادامه خواهد داشت به مولفه‌های زیادی از جمله به سهم بودجه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور از تولید ناخالص داخلی بستگی دارد که متاسفانه علیرغم تاکید مقامات و روسای دانشگاه‌ها این وضعیت تغییر نیافته و ضعف بودجه پژوهشی در موسسات آموزش عالی کشور یک چالش اساسی است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی لازم است توجه داشته باشند که « توقف در پیشرفت علم ممنوع! » است. با این وجود، این تنوع در اقتصادهای نوظهور از نظر تولید علم در قالب مقاله‌های پژوهشی که در نشریات معتبر بین المللی منتشر می‌شوند موفقیتی شگفت انگیز و فوق العاده است.
وی خاطرنشان کرد: در سال 1980 تنها 5 کشور شامل ایالت متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ژاپن 90 درصد تمام مقالات علمی جهان را منتشر می‌کردند. اما، اکنون تعداد این کشورها که جزو برترین کشورهای تولید کننده علم در قالب مقاله‌های پژوهشی به حساب می‌آیند به 20 کشور افزایش یافته است. 
مهراد افزود: تلاش‌های بی وقفه دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور با بودجه بسیار ناچیز پژوهشی به همراه سیاست‌های علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باعث شده است که جمهوری اسلامی ایران از نظر تولید علم در رتبه 16 جهان و اول منطقه و کشورهای اسلامی قرار گیرد. ترکیه که همواره از این جهت نسبت به ایران جلوتر بود اکنون حائز رتبه 18 جهان است.
وی با بیان اینکه رشد کمی تولیدات علمی ایران در طی سال‌های گذشته خیره کننده است، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، در سال 2016 درصد رشد تولیدات علمی نسب به سال 2015 میلادی 18/9 درصد بود و تعداد مدارک علمی نمایه شده در وب او ساینس به بیش از 49 هزار مدرک رسید. در این سال رتبه ایران در بین کشورهای تولید کننده علم 18 بود.
تعداد مدارک علمی نمایه شده دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور در سال قبل آن یعنی 2015، به بیش از 41 هزار رسید. رتبه جمهوری اسلامی ایران با این تعداد از تولیدات علمی در بین کشورهای مختلف جهان 19 بود.
به گفته موسس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، ایران طی سال‌های 2017 و 2018 به ترتیب با تولید 53/831 و 50/253 مدرک در هر دو سال رتبه 16 تولید علم جهان را کسب کرده است. تعداد مقالات پژوهشی و مروری از سال 2017 تا سال 2018 در سطح جهان تا سطح 5 درصد افزایش یافته است، هرچند که نرخ رشد در میان کشورها متفاوت است.
وی گفت: آمریکا، چین، بریتانیا، آلمان، ژاپن، فرانسه، کانادا، هند، ایتالیا و استرالیا، ده کشوری هستند که بر اساس پایگاه استنادی وب او ساینس بیشترین مقاله‌های علمی را در سال 2018 منتشر کرده اند، این نکته را باید توجه کنیم که علیرغم اینکه سال 2018 میلادی به پایان رسیده، اما هنوز نمایه سازی تعدادی از نشریات علمی به علت تاخیر در انتشار پایان نیافته و این احتمال وجود دارد که در رتبه بندی کشورهای تولید کننده علم تغییرات جزئی صورت پذیرد.
به گفته مهراد، درصد رشدی که پاکستان و مصر بدان نایل شده اند و باید مراقب آن بود، چندان روشن نیست، میزان تولید علم این دو کشور در پایگاه استنادی وب او ساینس همواره کمتر از 20 هزار مقاله است و معمولا در زمره 40 کشوری هستند که صدر جدول رتبه بندی تولید علم کشورهای جهان را به خود اختصاص داده اند. البته، روش نگهداری پایگاه استنادی وب او ساینس ممکن است در این رشد دخالت داشته باشد. افزودن نشریات علمی محلی و ملی و مجموع آن در کنار نشریات بین المللی عاملی است که می‌تواند درصد رشد مقالات علمی این کشورها را افزایش دهد.
وی خاطرنشان کرد: افزایش بودجه‌های پژوهشی و همکاری‌های بین المللی نیز در افزایش درصد رشد تولیدات علمی پاکستان و مصر موثر بوده است. مصر در طی سه سال گذشته 47 درصد بودجه پژوهشی خود را افزایش داده و هم اینک سهم پژوهش مصر از تولید ناخالص داخلی 0.7 درصد است.
موسس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با بیان اینکه در چین درصد رشد مقالات علمی که به 15 درصد بالغ شده است ناشی از سیاست گذاری‌های کلانی است که در علم و فناوری و آموزش عالی این کشور صورت گرفته است، گفت: چین اکنون نیز بزرگ‌ترین تولید کننده علم جهان است.
به گفته وی، در پیش بینی کلاریویت انالیتیکس چین در سال 2018 میلادی تنها 35 هزار مقاله کمتر از ایالات متحده آمریکا منتشر کرده است. آمار دیگری که از سوی بنیاد ملی علوم آمریکا تهیه شده است نشان می‌دهد که چین برای نخستین بار از نظر کل تعداد انتشارات علمی به ایالات متحده آمریکا پیشی گرفته است. بر اساس این آمار، آمریکا از نظر انتشارات پراستناد نیز بعد از سوئد و سویس در رتبه سوم جهان قرار دارد. رتبه اتحادیه اروپا 4 و چین نیز حائز رتبه 5 جهان است. رتبه استنادی جمهوری اسلامی ایران در سال 2018 میلادی 17 است.
انتهای پیام/