بزرگنمایی:

تبسم مهر - تهران - ایرنا - دانشگاه تربیت مدرس امروز سه شنبه میزبان همایشی با عنوان « باز اندیشی چهل سال تعاملات ادبیات فارسی و انقلاب اسلامی » با حضور جمعی از اساتید زبان و ادبیات فارسی و نویسندگان برگزار شد.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا ، در این همایش جمعی از مسئولان و کارشناسان حوزه ادبیات فارسی به بیان نظرات خود پرداختند .
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (حسینعلی قبادی)، عضو هیات علیم دانشگاه علامه طباطبایی ( محمود بشیری)، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی (قدرت الله طاهری)، نویسنده معاصر دفاع مقدس (قاسمعلی فراست)، استاد زبان و ادبیات دانشگاه تهران ( محمد رضا ترکی) و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (محمدرضا موحدی) از جمله شرکت کنندگان در این مراسم بودند .
چشم انداز و افق‌های ادبیات انمقلاب اسلامی، تعامل شعر انقلاب اسلامی با تحولات شعر فارسی، جریان‌های ادبیات داستانی ایران بعد از انقلاب اسلامی و ادبیات داستانی انقلاب اسلامی در بلوغ 40 سالگی از جمله محورهایی بود که در این همایش به بحث و بررسی گذاشته شد .
** فداکاری زمان انقلاب در دوران کنونی مجهول مانده است
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این همایش گفت: فداکاری و هم نوع دوستی زمان انقلاب مجهول مانده است و باید در حوزه ادبیات که در ایجاد هدف مشترک بین جامعه نقش مهمی دارد، بیشتر بر روی این مسئله تمرکز شود.
قبادی اظهار کرد: تخیل و عاطفه جمعی زمان انقلاب در عصر حاضرمجهول مانده است؛ زیرا عاطفه جمعی مشترک وجود ندارد و ادبیات در ایجاد هدف مشترک بین جامعه نقش مهمی دارد. زمان جنگ و انقلاب مردم در راستای هدف مشترک فداکاری می‌کردند، اما مردم امروز در اوج تحریم به گرانی‌ها دامن می‌زنند. به گفته دکتر شریعتی به خود خویشتن (همان هویت ملی و اسلامی) بازگردیم تا هویت، انرژی خود را پرتاب کند و فراگیر شود.
وی با بیان اینکه ادبیات نباید به دو دسته ادبیات انقلابی و ادبیات فارسی خط کشی شود، گفت: در حوزه ادبیات انقلاب، یک عاطفه جمعی ملی در موضوع دفاع از ادبیات انقلاب اسلامی باید بررسی شود.
قبادی عنوان کرد: محققان و اساتید حوزه باید چالش‌های پنهان پیش روی ادبیات را بازاندیشی کنند تا راهکارهای گفتمان خدمات متقابل (ادبیات انقلابی و فارسی) را پیدا کنیم و نیاز است فاصله میان ادبیات انقلاب و ادبیات فارسی کم شود تا به تمدن سازی برسیم.
وی خاطر نشان کرد: به نفع ادبیات انقلاب است که چالش‌های آن را بشناسیم، زیرا انقلاب به کل ادبیات خدمت کرده است. پیش از انقلاب 10 آثار ترجمه وجود داشته و پنج کتاب نقد ادبی؛ اما در حال حاضر 500 اثر نقد ادبی داریم در آثار ترجمه ای بیش از یکهزار اثر مستقیم در خصوص انقلاب کتاب ترجمه شده است.
** خبری از متولیان انقلاب نیست
در ادامه این همایش عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: در دانشگاه‌ها صحبتی از ادبیات فارسی نیست و ادای دین نمی‌شود. خبری از افرادی که متولی انقلاب بودند نیست.
محمود بشیری با بیان اینکه انقلاب و ادبیات انقلاب تثبیت شده است. هیچ فکر و اندیشه ای نیست که بخواهد بماند و نیاز به ادبیات و حمایت نویسندگان نداشته باشد. افزود: تنها مسئله ای که برای متولیان انقلاب مهم نیست، فلسفه انقلاب است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص جریان‌های ادبیات داستانی، تصریح کرد: شش دسته و جریان برای ادبیات انقلاب در نظر گرفته می‌شود. دو جریان اصلی که از ویژگی‌های ادبیات انقلابی اعم از هویت اسلامی و هویت ملی، بومی و اصیل در انقلاب است. که در این زمینه داستانی مثل رامیرا از صادق کرمیار ، مامور از علی موذن و کمی دیرتر از سید مهدی شجاعی نوشته شد.
وی ادامه داد: از جمله رمان‌های بومی، ملی و ایرانی اصیل سوگ مغان (محمد علی علومی)، رستم در خان دوم (حسین اصغری) و سهراب کشان (عطالله مهاجرانی) است.
بشیری در مورد جریان دوم گفت: طریقه وقوع انقلاب اسلامی، حوادث مربوط به آن و عواملی که انقلاب را باعث شد جریان دوم را شامل می‌شود. مثل خشکسالی (امیرحسین کرمی)، نغمه در زنجیر (ابراهیم امیرخشم)، زمین سوخته و مدار صفر درجه از احمد محمود که این کتاب می‌گوید شاه رفت و شیخ آمد و هیچ اتفاقی نیفتاد و در همان صفر درجه ایستاده ایم.
عضو هیات علمی علامه طباطبایی اظهار کرد: جریان سوم داستان نویسی جنگ است که دو جهت دارد؛ جهت اول جنگ ایران با عراق و جهت دوم؛ حاشیه‌های آن اعم از جنگ افغانستان و جنگ عراق و آمریکا را شامل می‌شود. مثل کتاب عشق افغان از شهره قائم مقامی.
وی در خصوص جریان چهارم یادآور شد: این جریان عرفان گرایی در داستان‌های انقلاب است که نویسنده عرفان گذشته مثل کتاب حوریه از مرتضی فخریها امروزی و بازآفرینی کرده است .
بشیری تصریح کرد: جریان پنجم داستان هایی که با موضوع تاریخی نوشته شده اند مثل دیدار از ابراهیم میرقاسمی و جاده جنگ از منصور انوری.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: جریان ششم داستان هایی که کلی و بدون جریان است. مثل داستان هایی که نویسندگان مهاجر همچون در خرابات مغان از داریوش مهرجویی و سرزمین نوچ از کیوان ازراقی نوشته اند .
** روحیه مردم انقلابی به نسل کنونی منتقل نشده است
نویسنده معاصر دفاع مقدس گفت: متاسفانه جامعه ادبیات و هنر حق مطلب را در ادا نکرده و آنطور که باید مطالبی مثل فداکاری و شور انقلابی را به نسل جدید منتقل نکرده، به گونه ای که روحیه مردم در زمان انقلاب و دفاع مقدس مجهول مانده است.
فراست عنوان کرد: ادبیات دغدغه جامعه ایران نیست در حالی که دیکتاتورها از ادبیات می‌ترسند و بیشتر زندانی‌های سیاسی از نویسنده‌ها هستند زیرا ادبیات در حکومت‌ها و جامعه تاثیر می‌گذارد و نقش تعیین کننده دارد.
وی ادامه داد: ادبیات انقلاب آفرین است. ادبیات پایداری، حماسی و مقاومت با یکدیگر ادبیات انقلابی را ایجاد می‌کنند.
فراست تصریح کرد: به قول امام خمینی سلاح‌ها باید تبدیل به قلم شود که نشان دهنده اهمیت ادبیات است. حاکمان تمام کشورها ادبیات را سانسور می‌کنند اما زمانی که از لباس مسئولیت بیرون می‌آیند تحت تاثیر مفهوم ادبیات قرار می‌گیرند.
فراست تصریح کرد: زمانی که تزار خاطرات خانه اموات داستایوفسکی را خواند در اداره زندان‌ها و حفظ و نگهداری زندانیان تجدید نظر کردزیرا قدرت شعر و ادبیات زیاد است.
وی اظهار کرد: ادبیات در ماندگاری انقلاب نقش دارد و انقلاب در تعالی ادبیات. انقلاب یک واقعه بزرگ اجتماعی است که همراه خود سوژه و واژه به ادبیات اضافه کرد. قبل از انقلاب سوژه‌ها محدود به عاشقانه، شهوانی و رمانتیک بود.
این نویسنده معاصر عنوان کرد: انقلاب ادبیات را غنی ساخت، همچنین ادبیات روی بقای انقلاب نقش داشت. در ابتدای انقلاب و دفاع مقدس همراه با شور بود و رسالت ادبیات انتقال این شور و روحیه ایثارگری به نسل کنونی است.
فراست تصریح کرد: باید بومی نویسی زمان جنگ در نظر گرفته شود زیرا با این روش نوشتن از جنگ و انقلاب به سمت جهانی شدن پیش می‌رویم. همچنین بومی نویسی تقلید نیست بلکه اتفاقاتی است که برای دنیا جدید است و استقبال می‌شود.
وی در ادامه سخنان خود اضافه کرد: برخی نویسندگان پیشکسوت مثل محمود دولت آبادی و بهرام بیضایی و محمد علی سپانلو در مورد انقلاب کوتاهی کرده اند. عده ای نیز مثل احمد محمود، ناصر ایرانی همراه با انقلاب بودند و همچنین علی موسوی گرمارودی و زهرا رهنورد بانی انقلاب بودند.
به گفته فراست نیاز بود با برخی نویسندگان با روحیه پدرانه برخورد شود تا بر خلاف میل خود از کشور خارج نشوند. زیرا قلم آنها برای ادبیات نیاز بود. زمان پیامبر، وی ابوجهل و ابوسفیان را آزاد کرد اما دو شاعر را در حبس نگه داشت زیرا بر این اعتقاد بود که زبان ادبیات قوی است و اگر این افراد را آزاد کند با شعر خود مخالفت موثری نسبت به اسلام خواهند داشت. باید از گذشته درس گرفت و نویسنگان را وادار به مهاجرت نکرد.
این نویسنده معاصر عنوان کرد: پس از انقلاب آثار بیشتر دارای شور انقلابی بود تا شعور ادبی. پیشکسوتان کنار رفتند و یک عده جوان با شور انقلابی کتاب چاپ کردند.
وی ادامه داد: حاکمان روسیه پس از انقلاب خود اعلام کرند که ادبیات غیرحزبی باید تعطیل شود. بنابراین باید از این موضوع درس بگیریم و جامعه چند صدایی داشته باشیم. قرار نیست در ادبیات مثل یکدیگر فکر کنیم. خاستگاه ادبیات مثل یکدیگر فکر کردن نیست.
فراست همچنین گفت: اگر بخواهیم ادبیات انقلابی دغدغه و جوهره وجود شاعران و نویسندگان شود نباید چگونه یا چه چیز نوشتن را به آنها دیکته کنیم زیرا دغدغه جامعه نمی‌شود و ادبیات به درد نمی‌خورد.
** ادبیات، با آزادی خود را نشان می‌دهد
به گزارش ایرنا ، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این همایش گفت: ایده حوزه هنری که توسط شاعران و نویسندگان پس از انقلاب ایجاد شد به سمت نهاد سازی و دولتی شدن پیش رفت در نتیجه ادبیات مجهول ماند. زیرا دولتی شدن با ذات ادبیات هماهنگ نیست همچنین ادبیات هر جا که آزاد بود خود را به درستی نشان می‌دهد.
قدرت الله طاهری اظهار کرد: اگر رابطه مدارا گرایانه در دهه 60 اتفاق می‌افتاد چیزی به اسم ادبیات مهاجرت شکل نمی‌گرفت. همچنین بخش عمده ای از نشریات با سابقه ادبی به دلیل ممیزی، فشار و مشکلات مالی بعد از انقلاب به کار خود ادامه ندادند با اینکه نشریات آغاز ورود تحولات ادبی است. دارای پیوند حداکثری و گسست حداقلی است.
وی در خصوص پیوندهای انقلاب اظهار کرد: انقلاب دو جریان ادبی با نفوذ را به حاشیه راند که موسوم به موج نو بود و شعر هجو را به وجود آورد. شاعران نوگرا به انقلاب واکنش نشان دادند و از بسیاری از آنها تا سال 69 خبری نشد تا اینکه دوباره با جهت دادن انقلاب شروع به نوشتن کردند. نویسندگانی مثل منوچهر آتشین و احمدرضا احمدی
طاهری تصریح کرد : انقلاب جریان‌های افراطی و فرم گرا را از صحنه خارج کرد و زمینه را برای شعری اصیل‌تر آماده کرد. دسته دوم شاعران شاخه افراط گرا رمانتیک که شعر آنها با مضامین یاس آمیز، شهوانی و عشق انسانی همراه بود. مثل نصرت رحمانی که تا سال 53 آثاری مثل کوچ و ترمه را داشت، پس از انقلاب به حاشیه رفته و سپس کتاب شمشیر معشوقه قلم را می‌نویسد و در انقلاب نقش مثبت ایفا می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: انقلاب جان بخشیدن به جریان اصیل شعر مدرن بود. انقلاب احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث را با خود همراه کرد. شاعرانی کاملا مایوس پس از انقلاب اجتماعی و سیاسی و همراه با شعرهای انقلابی می‌شود و اثری مثل ابراهیم در آتش (احمد شاملو) را می‌نویسد که محصول تغییر جهت و بینش شاعران است. همچنین شعر «آخر بازی» شاملو در مورد فرار شاه از ایران است.
طاهری تصریح کرد: انقلاب شاعران پیش از انقلاب را به خود جذب کرد. اخوان ثالث در بیان یاس و نا امیدی شهره خاص و عام بود که با ظهور انقلاب در حیاط کوچه زندان را نوشت و با جریان انقلاب آشنا شد. شفیعی کدکنی هم در دهه 50 با مضامین انقلابی آشنا شد.
**شاعران را به انقلابی و غیرانقلابی تقسیم بندی نکنیم
عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی گفت: درست نیست که شاعران و نویسندگان را به دو دسته انقلابی و غیر انقلابی مرزبندی کنیم؛ زیرا شاید شاعری لقب انقلابی داشته است، اما در شعر وی مولفه‌های انقلابی دیده نشود.
محمد رضا ترکی با بیان اینکه ، شاعری نیز ممکن است انقلابی نباشد، اما شعر وی سراسر در چارچوب شاخص‌های انقلاب باشد، افزود: متاسفانه یا دایره شاعران انقلابی را گسترش می‌دهیم یا آن را به دو نفر محدود می‌کنیم که هر دو اشتباه است.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه نباید نقش برخی شاعران را در انقلاب انکار کرد، گفت: حتی آنها که شعر انقلاب را نقد می‌کنند، یعنی هویت ادبیات انقلاب را پذیرفته اند بنابراین نباید با موضع گیری با آنها برخورد شود.
وی تصریح کرد: حتی اگر محمد علی سپانلو هم نظری مخالف انقلاب داشته باشد؛ بر انقلاب تاثیر گذاشته است. همچنین سروده‌های سیمین بهبهانی، مهدی اخوان ثالث که به بومی گرایی و مبارزه با استکبار تاکید دارد، هماهنگ با ادبیات انقلاب شکل گرفته است.
ترکی اظهار کرد: ابتدا باید به درستی مفهوم ادبیات انقلاب اسلامی ارائه شود و برای تفهیم آن از یک مفهموم گسترده‌تر با عنوان ادبیات پایداری استفاده می‌شود. حتی در دانشگاه‌ها نیز مفهم ادبیات پایداری درست توسط اساتید درک نشده و تدریس نمی‌شود.
وی خاطر نشان کرد: ادبیات پایداری در راستای اهداف و آرمان‌های یک هویت ملی آفریده شده است. زمانی که یک هویت ملی در خطر باشد، برای دور کردن خطر و حفظ هویت دست به اقداماتی زده می‌شود که ادبیات پایداری برای حفظ آن هویت خلق می‌شود.
ترکی با بیان اینکه ادبیات پایداری جزو مفهوم دفاع مقدس است، عنوان کرد: ادبیات پایداری دفاع قانونمند است و در سراسر جهان شکل می‌گیرد؛ همچنین در راستای آرمان‌های هویت ملی است.
به گفته وی جنگ به تنهایی ادبیات پایداری را ایجاد نمی‌کند، بلکه دفاع از هویت به همراه جنگ آن را شکل می‌شود. دفاع مقدس، دفاع از هویت بود؛ بنابراین ادبیات پایداری یا دفاع مقدس است. جهاد علمی امام باقر و صحیفه سجادیه امام سجاد نیز نمونه بارز ادبیات پایداری است.
عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه ادبیات پایداری تا قبل از انقلاب ایجاد نشده بود، تصریح کرد: زیرا هویت ما مورد تعارض قرار نگرفته بود و اگر شعر یا داستانی هم وجود داشته، اعتراضی بوده است.
ترکی اظهار کرد: ادبیات اعتراضی و حماسی به عنوان ادبیات پایداری محسوب نمی‌شود و پیشتر نیز ادبیات درباری یا صوفیانه بوده است.
** پس از انقلاب 40 هزار کتاب مجوز چاپ گرفته اند
در ادامه همایش عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: استادان خارجی ادبیات، بیش از اساتید داخلی با آثار انقلابی آشنایی دارند و آثار شیوا ارسطویی و زویا پیرزاد را خوانده اند.
محمدرضا موحدی ادامه داد: در نگاه آماری به محصولات ادبی از اسفند 57 تا پایان دی ماه، 40 هزار داستان از وزارت ارشاد مجوز گرفته است، اما شاید چهار هزار آثار با ارزش وجود داشته باشد.
وی عنوان کرد: براساس چهار مولفه اعم از مقدار فروش، جایزه‌های دریافتی، نظر مثبت منتقدان و تاثیرگذاری، 40 رمان برتر انتخاب شده است.
موحدی با اشاره به چهار رمان ارزشمند که نگاه تاریخی به انقلاب داشته، توضیح داد: در نیمه دهه 60 رازهای سرزمین من از رضا براهنی، اواخر دهه 60نغمه در زنجیر از میثاق امیرفرج و سوء قصد به ذات همایونی از رضا جولایی در سال 74 بسیار برجسته هستند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: همچنین دو رمان به هم پیوسته محمد کاظم مزینانی با نام شاه بی شین، آه با شین در دهه 90 جزو آثار برجسته انقلابی است.
**9465**1601**
انتهای پیام /*