بزرگنمایی:

به گزارش تبسم مهر، در کشور قرقیزستان فرهنگ‌های متنوعی حضور دارند و روی فرهنگ عمومی این کشور تاثیر گذاشته‌اند. در این کشور مراکزی نیز در زمینه گفت‌وگوی فرهنگی فعال هستند که از میان آنها فعالیت «نمایندگی یونسکو» و «مرکز پیشگیری از بحران‌ها» چشمگیر بوده است. رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان در تازه‌ترین گزارش ارسالی خود به مهر، این مراکز را معرفی کرده است. لازم به ذکر است که چنگیز آیتماتوف، نویسنده برجسته و ماندگار قرقیزی نیز تا پیش از زمان درگذشتش، سردبیری نشریه نمایندگی یونسکو در این کشور را بر عهده داشت.

مرکز پیشگیری از بحران‌ها

این مرکز به عنوان سازمان مردم نهاد در سال 1997 تأسیس شد و در وزارت دادگستری قرقیزستان نیز به ثبت رسمی رسیده است. این مرکز با مشارکت سازمان یونسکو بیش از 10 همایش بین‌المللی و داخلی در موضوع گفت‌وگوی فرهنگی، دینی و تمدنی با حضور مقامات و محققان سرشناس کشورهای خارجی و به ریاست چنگیز آیتماتوف نویسنده مشهور قرقیزی و جهانی برگزار کرده است.

این مرکز همچنین نشریه علمی «آسیای مرکزی و فرهنگ صلح» از سال 1998 الی 2010 با پرداختن به موضوع گفت‌وگوی فرهنگی در این مرکز و با حمایت سازمان یونسکو منتشر می‌کرد.

یکی از اولویت‌های سازمان یونسکو در قرقیزستان فرهنگ صلح و پیشگیری از بحران‌ها و گفت‌وگوی فرهنگی است. اهداف این مرکز احترام به حقوق بشر، بردباری و اصول دموکراتیک، توسعه گفت‌وگوی میان فرهنگی و تنوع فرهنگی، تضمین آزادی بیان و کلام، مبارزه با هرگونه تبعیض و منع خشونت، تجدید سازمانی زیرساخت‌های اجتماعی و سیاسی در راستای تحکیم صلح و توسعه پایدار، تلاش برای رفع بحران‌ها و اختلافات خشونت طلب، تشویق از گفت‌وگوی سازنده در شرایط تنش‌های اجتماعی و سیاسی است.

برای اجرای این اهداف در سال 1996 سازمان غیر دولتی مرکز بردباری و پیشگیری از بحران‌ها در آسیای مرکزی تاسیس شد که به دنبال انجام مجموعه اقدامات در راستای توسعه بردباری، پیشگیری  از بحران‌ها و توسعه تفکر فرهنگ صلح و گفت‌وگوی فرهنگی در منطقه بوده است.

این مرکز در سه حوزه ذیل در داخل و خارج از کشور به موفقیت‌هایی رسیده است:

*آموزش (تدوین جزوات درسی، برنامه ریزی دوره های آموزشی دموکراسی، بردباری، مدیریت بحرانها، فرهنگ صلح و برگزاری کارگاه های آموزشی)

*اطلاع رسانی و انتشار نشریه ترویج موضوع دموکراسی، بردباری و پیشگیری از بحرانها، انتشار نشریه «آسیای مرکزی و فرهنگ صلح»

*پژوهشی (تحقیقات در زمینه بحران‌ها و اختلافات قومیتی و دینی در آسیای مرکزی، بردباری، فرهنگ صلح با توجه به ویژگی‌های منطقه)

این مرکز با هدف دعوت به بردباری، دموکراسی و پیشگیری از بحران‌ها منبع مهم برای دستیابی به ثبات در جامعه بوده و دوره‌های آموزشی برای دانشگاه‌ها تحت عنوان «مبانی بحران شناسی»، «مدیریت بحران‌ها»، «فرهنگ صلح و بردباری» طراحی کرده است که آزمایش شده و در تعدادی از دانشگاه‌های بیشکک مانند دانشگاه قرقیزی-روسی اسلاویانی، دانشگاه ملی قرقیزستان و... تدریس می‌شود. در سال 1999 کتاب‌های درسی «مبانی بحران شناسی» و در سال 2000 «مبانی سیاست شناسی امنیت» به زبان‌های روسی و قرقیزی منتشر شده است. کنفرانس‌ها و سمینارهای آموزشی با موضوع «فرهنگ صلح و بردباری» در سال 1998 با انتشار مجموعه مقالات این همایش برگزار شده بود.

این مرکز چند کارگاه آموزشی در موضوع بحران شناسی برای گروه‌های مختلف (اعضای سازمان‌های غیر دولتی و خبرنگاران) برگزار کرده است. به عنوان مثال در ماه می 2001 سمیناری تحت عنوان مدیریت دموکراتیک در جامعه کثیرالملیتی قرقیزستان برگزار کرد. این سمینار به مباحث نظری و عملی مدیریت جوامع کثیرالملیتی و سیاستگذاری داخلی در این جوامع پرداخته است. نیز مسایل آموزش در شرایط فرهنگ‌های متنوع و متعدد در این سمینار مطرح شد. در نتیجه مجموعه مطالب تحلیلی منتشر شد.

این مرکز پروژه‌های سازمان یونسکو «گفت‌وگوی فرهنگی شرق و غرب در آسیای مرکزی» و «تقارب معنوی و گفت‌وگوی فرهنگی» را اجرا کرده و نیز همکاری نزدیک با کمیسیون ملی قرقیزستان در امور یونسکو داشته است. با مشارکت کمیسیون ملی یونسکو در برگزاری همایش‌های بین المللی فرهنگ و دین در آسیای مرکزی (1999)، صلح و وفاق مدنی در قرقیزستان (2000)، گفت‌وگوی فرهنگی و دینی به عنوان بخشی از گفت‌وگوی تمدنی (2001) مشارکت داشته و نیز مجموعه‌های مقالات این همایش‌ها را منتشر کرده است.

برگزاری این همایش‌ها گام‌های مثبت در راستای برقراری گفت‌وگوی فرهنگی و تمدنی در آسیای مرکزی با میراث معنوی غنی و تاریخ کهن بوده است. بحث‌های انجام شده در این دیدارها می‌تواند به عنوان الگوی فرهنگ گفت‌وگو قرار گیرد.

در اواسط 1990 ضرورت تبادل اطلاعات از طریق دانش‌های آکادمیک در میان محققان و اساتید آسیای مرکزی احساس می‌شد. مرکز بردباری و پیشگیری از بحران‌ها با درک این موضوع نشریه علمی-آموزشی «آسیای مرکزی و فرهنگ صلح» را منتشر کرد. در این نشریه تلاش‌های نخبگان و روشنفکران بومی و خارجی در توسعه ایده فرهنگ صلح، بررسی منشا اختلافات و خشونت، ابعاد بردباری و پیشبرد ایده گفت‌وگو بین فرهنگ‌ها و ادیان بصورت مقاله منعکس کرده بود. محور اصلی این نشریه مسائل توسعه منطقه و مسائل معنویت، فرهنگ و تاریخ آسیای مرکزی بوده است.

هدف نشریه ترویج ایده‌های دموکراسی، فرهنگ صلح، بردباری، همگرایی، گفت‌وگوی بین ادیان، گفت‌وگوی شرق و غرب، بررسی عوامل خشونت و پیشگیری از اختلافات در منطقه آسیای مرکزی و قلمرو کشورهای پساشوروی بوده است. موضوعات مهم اجتماعی-سیاسی توسعه منطقه آسیای مرکزی و نیز مسائل معنوی، فرهنگ، تاریخ، آموزش و محیط زیست همواره در کانون توجه این نشریه بوده است. با این حال این نشریه همیشه گرایش خاص داشته و مخاطب آن اقشار وسیعی روشنفکران بوده‌اند. ریاست هیات تحریریه بین المللی این نشریه را چنگیز آیتماتوف نویسنده مشهور قرقیزستان، تا پیش از درگذشتش بر عهده داشت. محققان و نویسندگان برجسته بومی و خارجی با این نشریه همکاری داشتند. این نشریه به کتابخانه‌های مهم کشورهای شوروی سابق و نیز دفتر یونسکو در پاریس ارسال می‌شد  از سال 1997 یازده شماره این نشریه منتشر شده است.

در سال 2008 این مرکز به نام «مرکز گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها» تغییر نام یافت. به دلیل کمبود بودجه انتشار نشریه آن متوقف شد. این مرکز اکنون در آدرس بیشکک، خیابان ارکیندیک، شماره 54 واقع است و ریاست آن را خانم آداش تکتوسونوا بر عهده دارد.

خانم تکتوسونوا مبتکر و مروج ایده گفت‌وگوی فرهنگی و دینی در قرقیزستان و رئیس اسبق نمایندگی یونسکو در قرقیزستان است. وی صاحب 60 مقاله علمی و دو کتاب با عناوین «هویت ملی و فرهنگی و گفت‌وگو در شرایط جهانی شدن» و «جزیره‌ای کوهستانی در راه ابریشم» است. او هم اکنون روی کتاب «تاریخ ادیان قرقیزها و قرقیزستان» کار می‌کند.

نمایندگی بنیاد بین المللی خیریه «گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و جهان واحد»

فرهنگ‌ها ترکیبی از میراث ملموس، آداب و رسوم، سنت‌ها، سبک زندگی و حکمت ملت‌ها هستند، که نسل در نسل منتقل شده است. تنوع فرهنگی این کره زمین غنیمت و ثروت انسان‌هاست. با مطالعه فرهنگ‌های سایر اقوام به فرهنگ‌های ملی خود را می‌شناسیم و به وحدت جهان و بشریت پی می‌بریم.

بنیاد بین المللی خیریه گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و جهان واحد در سال 2005 تاسیس شده است و تاکنون بیش از 500 طرح در 50 کشور جهان به اجرا رسانده است.

اهداف این بنیاد:

*ایجاد فضاهای مناسب برای برقراری گفت‌وگوی زنده فرهنگی بین اقوام در محیط طبیعت

*حفظ و ترویج فرهنگ‌های سنتی و میراث فرهنگی ملت‌های جهان

*ایجاد صلح در جهان از طریق اجرای برنامه‌های تعامل و تحکیم دولتی بین اقوام

این بنیاد دفاتر نمایندگی در کشورهای روسیه، قرقیزستان، قزاقستان و چک دارد و ریاست آن بر عهده ولادیمیر ماروسیچ است.

به غیر از این مراکز دانشگاه‌های مختلف از جمله اسلاویانی و علوم انسانی و نیز سازمان‌های مردم نهاد این کشور چندین همایش با موضوع گفت‌وگوی فرهنگی را در سال‌های مختلف برگزار کردند.

ابتکارات ایران در بخش گفت‌وگوی فرهنگی

همایش علمی بین المللی «تقارب فرهنگ‌ها، بنیان صلح و توسعه» که از سوی موسسه بین المللی تقارب فرهنگ­ها و با مشارکت دانشگاه بین المللی قرقیزستان و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 8-7 آذرماه 1396 در بیشکک با حضور نهادهای دولتی، دانشمندان و فعالان مدنی قرقیزستان، ایران، چین، روسیه، قزاقستان، ازبکستان، ترکیه، هند، لیبی، تاجیکستان و همچنین اساتید و دانشجویان در آکادمی ملی علوم قرقیزستان برگزار شد و با صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد.

در این همایش دو روزه نخبگان و دانشمندان، خواستار تلاش مشترک در راستای تحقق همکاری‌های بین المللی در حوزه‌های علمی، فرهنگی و تشریک مساعی در مبارزه با هرگونه افراط گرایی و تروریسم به منظور حفظ میراث دینی؛ فرهنگی و تمدنی در برای رسیدن به صلح عادلانه شدند.

دراین همایش، ضمن توجه به قرابت و اشتراکات ادیان توحیدی و اسلام که زیر بنای مبانی گفت‌وگو و تعامل است، بر گسترش گفتمان هم افزایی فرهنگی برای اجرایی شدن جهان علیه خشونت وافراط گرایی تاکید کردند و ضمن اعلام بر اینکه جمهوری اسلامی ایران نقش و سهم قابل توجهی درمبارزه با تروریسم دارد بر گفت‌وگوی فرهنگی با استفاده از تجربیات مثبت ایران در مباحث و حوزه‌های دینی، علمی و اجتماعی اتفاق نظر داشتند.

در این نشست اندیشه ورزی، 39 مقاله در قالب 4 محور (تقارب فرهنگ‌ها و ادیان توحیدی، تقارب فرهنگ‌ها و نهادهای جهانی، تقارب فرهنگ‌ها و امنیت جهانی، تقارب فرهنگ‌ها ومواریث فرهنگی و تمدنی) ارائه و مقرر شد مجموعه مقالات پس از ترجمه به زبان‌های روسی، فارسی و انگلیسی در قالب یک کتاب منتشر شده و به دیگر مراکز علمی و فرهنگی کشورهای دیگر ارسال شود. همچنین در این اجلاس یک کلیپ با شناسائی ایران اسلامی در سه حوزه دینی و فرهنگی، حوزه تمدنی و میراثی و ایران معاصر پخش شد و در حاشیه همایش نیز نمایشگاه عکس و کتاب با موضوع ایران شناسی و تقارب فرهنگ‌ها برگزار شد.

لازم به ذکر است 7 نفر از شخصیت‌ها و اساتید ایرانی از جمله منوچهر متکی معاون بین الملل تقریب مذاهب اسلامی، دکتر لاله افتخاری، حجت الاسلام دکتر قنبری معاون بین الملل جامعه المصطفی (ص)  و تعداد دیگری از اساتید در این اجلاس حضور داشته و به ارائه مقاله پرداختند.

در نتیجه این همایش توافق شد مرکز تقارب فرهنگ‌ها در محل دانشگاه بین المللی قرقیزستان تاسیس و نیز نشریه گفت‌وگوهای فرهنگی ایران و آسیای مرکزی منتشر شود، اما بنابر دلایلی این توافقات هنوز عملی نشده است.