بزرگنمایی:

به گزارش خبرنگارتبسم مهر، چهارمین نشست «شورش حاشیه بر متن؛ خوانش جامعه شناختی وقایع اخیر کشور» به همت مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با سخنرانی حسین راغفر، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهراء و سید مجید امامی مدیرگروه روانشناسی اجتماعی مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

سید مجید امامی در این نشست گفت: در شرایطی تصمیم تعدیل قیمت بنزین گرفته شد که در 2 سال گذشته در کشور یک بی اعتمادی و نگرانی اساسی در مورد آینده اقتصاد در بین مردم وجود داشت. آسیب زننده‌تر از نوع تصمیم در این مورد، مسئله ترس و دلهره از آینده اقتصاد ایران در بین مردم است که این در حال بیشتر شدن است.

وی ادامه داد: برخی پیمایش‌ها نشان می‌دهد که بعد از اجرای طرح، بالغ بر 90 درصد مردم در تراز ملی مخالف این تصمیم بودند. برخی پیمایش‌های دیگر هم مخالف 67 درصدی مردم را نشان می‌دهد که حداقل مقدارهای اعلام شده است. ایسپا، صداوسیما و مرکز افکار سنجی دانشگاه تهران این پیمایش‌ها را انجام داده اند و تراز مخالفت با طرح بین 67 درصد تا 90 درصد متغیر بوده است. تحلیل اصلی مردم هم این بوده که این طرح سبب گرانی می‌شود و 90 درصد مردم موافق برگشت قیمت بودند.

وی افزود: در نظر سنجی ها حدود 60 الی 85 درصد مردم اعتراض به این تصمیم را به حق می‌دانستند که البته منظور آنها اغتشاش و تخریب نبوده است.

سید مجید امامی گفت: در کشور ما عرصه‌های مدرن اعتراض از قبیل احزاب، نمایندگان مجلس و… از کار افتاده است. همچنین عرصه‌های سنتی اعتراض از قبیل نمازجمعه، مساجد و… نیز کارکرد خود در این زمینه را از دست داده اند. فضای اعتراض نهادینه نشده یا به کلی فراموش شده است و مردم نمی‌توانند بین اعتراض و اغتشاش فاصله بگذارند. آنچه مشخص است این است که هنوز درجه اعتراض مردم پایین نیامده است، اگرچه سطح اغتشاشات تمام شده است. پس از گذشت مدتی از اجرای طرح مخالفین طرح کاهش پیدا نکرده اند و دوگانه اعتراض و اغتشاش در ادراک عمومی جامعه شکل نگرفته است.

وی ادامه داد: بر اساس داده‌ها تحلیل امنیتی ماجرا توانسته یک حسی در مردم ایجاد کند که بهتر است این روش ادامه پیدا نکند، اما به این معنا که اعتراض و اغتشاش وضعیت را بدتر می‌کند مثلاً باعث می‌شود دوباره یک هفته اینترنت قطع شود.

وی افزود: عدم مدیریت حوزه عمومی و عدم وجود نهادهای اعتراض در پساتصمیم انسان را نگران می‌کند و ماجرای افول سرمایه اجتماعی ما را از تصمیم گیری های ملی بعدی سلب می‌کند. باید نخبگان و حاکمیت و رسانه‌ها را تحریک کنیم که شرایط گفتگو و اعتراض را بهتر کنند، ولی این اتفاق رخ نداده است.

سید مجید امامی گفت: نکته دیگر این است که تفکیک بین مجموعه دولت و نظام در سال‌های قبل پررنگ بود، ولی این مسئله در اتفاق اخیر به هم خورده است. سرمایه نهادی نظام هم‌بسته است، ولی مسئولیت اجرایی کشور به عهده دولت هاست که مردم به آنها رأی می‌دهند. مریلند تحقیقی در ایران انجام داده که در 3 سال اخیر تحلیل مردم به تحلیل رهبر انقلاب در مورد اقتصاد و سیاست خارجی نزدیک تر شده بود، ولی این موضوع در غائله اخیر به هم ریخت.

وی ادامه داد: ما باید در یک محیط گفتگو و احترام به اعتراض به مواجهه با منفعت عمومی جامعه برویم. ما باید به موضوع منفعت عمومی جامعه اذعان کرده و آن را برجسته کنیم. اگر منفعت عمومی جامعه خدشه دار شود دیگر امکان گفتگو از بین می‌رود.

وی افزود: در غائله اخیر تفکیکی بین رفتار طبقه متوسط و طبقه پایین رخ داد. طبقات متوسط به بالا در مجموع در سال‌های گذشته بهره مند از اقتصاد ملی شده اند و بر اساس برخی آمارها 900 هزار میلیارد تومان یارانه غیرمستقیم می‌گیرند. عوائد پزشکان، وکلا، بخش عمده‌ای از بازاریان، کارخانه داران و… به طور مرتب بیشتر شده است.

سید مجید امامی گفت: ما می‌بینیم این طبقه هزینه‌ای برای اعتراض نمی‌دهد، اما در فضای مجازی و نظرسنجی‌ها همراه این اعتراضات است. این طبقه با اعتراضات همراهی دارد، اما امنیت خود را مهمتر از اعتراض و همراهی با حاشیه می بیند.

وی ادامه داد: بدترین وضعیت فشار تورم و بیکاری را حومه استان تهران دارد که از سال 95 همینگونه است. در این شرایط می‌بینیم که حومه تهران به آتش کشیده می‌شود و کنش گری خشونت بار دارد، اما به شهر تهران وصل نمی‌شود. در نظر سنجی ها پرسیده شده که خودرو شخصی دارید، در استان تهران 71 درصد و در شهر تهران 74 درصد پاسخ مثبت داده اند. پرسیده شده که شما نیازمند بنزین فراتر از سهمیه می‌شوید؟ حدود 76 درصد در استان تهران پاسخ مثبت داده اند که دقیقاً به همین مقدار در شهر تهران نیز به این سوال پاسخ مثبت داده اند. لذا بین طبقه متوسط و حومه تهران در بهره مندی و فشار حالت یکسانی را شاهد هستیم.

وی افزود: در نظر سنجی ها پرسیده شده که به نظر شما گرانی و تورم کنترل می‌شود که زیر 13 درصد موافق این مسئله بوده اند که می‌شود تورم را کنترل کرد. حال در این شرایط چه امکان دیالوگی وجود دارد؟ تناقض‌های بسیاری در بین افکار عمومی و سیاست‌های اقتصادی وجود دارد.

سید مجید امامی گفت: چندی پیش مقاله‌ای در اکونومیست منتشر شد که در جهان متأثر از حاکمیت فیک نیوزها و شبکه‌های اجتماعی ترندی رخ داده که ما دنیا را نابرابرتر از گذشته می‌بینیم.

وی در پایان اظهار داشت: 70 درصد دستگیر شدگان حوادث اخیر زیر 30 سال هستند. متولدین قرن 20 ام کسانی هستند که نمی‌توانند در شرایط ساختاری به حل مشکلات فکر کنند. این نسل جهان را نابرابرتر از آنچه که هست می بیند و راهی برای برون رفت از آن ندارد، لذا راهی جز تخریب نمی بیند و برای پس از آن نیز راه حلی ندارد.